Makna hidup

15.03 |

Makna hidup

Dari Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas.

Lompat ke: pandu arah, gelintar

Persoalan falsafah, "Apa makna hidup?" mempunyai makna yang berbeza bagi setiap orang. Kekaburan pertanyaan ini terwujud dalam perkataan "makna" yang menyebabkan persoalan ini boleh ditaksif dengan pelbagai cara, umpamanya:

Apakah puncanya hidup?
Apakah sifatnya hidup (dan sifat alam semesta kita)?
Apakah maksudnya hidup?
Apakah yang bernilai dalam hidup kita?
Apakah tujuan hidup ataupun tujuan dalam kehidupan seseorang?

Soalan-soalan ini telah menimbulkan pelbagai jawapan yang bertentangan serta perdebatan dari teori-teori saintifik ke teori-teori falsafah, teologi dan penjelasan-penjelasan rohaniah.

Isi kandungan

[sorok]

[sunting] Kepercayaan popular

Ramai orang mempercayai bahawa makna hidup adalah untuk:

mengumpulkan harta kekayaan;
memajukan perkembangan manusia yang semula jadi, ataupun menyumbang kepada takung gen manusia;
memajukan evolusi teknologi, ataupun giat dalam pengembangan manusia kemudian hari;

bersaing atau bekerjasama dengan orang lain;
membunuh untuk mempertahankan diri atau sebaliknya, mengamalkan ketidakganasan dan ketidaktentangan;
menunjukkan belas kasihan;
memperoleh atau menggunakan kuasa;
memberi atau menerima kasih sayang;
mempelajari atau mencari kesedaran;
meninggalkan pusaka, seperti karya atau buku;
berhidup secara damai dengan orang lain dan berharmoni dengan alam semula jadi;
melahirkan anak-anak melalui pembiakan seks;
memburu idaman, impian ataupun takdir;
memahami, berbaik dengan, ataupun mencapai perpaduan dengan orang lain;
mencari hakikat, pengetahuan, pemahaman ataupun kebijaksanaan;
mencari dan memperoleh sifat baik, atau hidup dalam kemuliaan;
mencari dan memperoleh keindahan;
mencari kebebasan, baik dari segi fizikal, mental, kewangan ataupun rohaniah;
mencari kebahagiaan dan berkembang maju, mengalami nikmat atau meraikan;
berkhidmat kepada orang lain atau melakukan perbuatan baik;
hidup sahaja sehingga mati (tiadanya tujuan umum ataupun firdausi, kewujudan tidak mempunyai makna lain selain daripada makna yang diberikan sendiri);
hidup, termasuk memburu keabadian melalui cara saintifik (sila lihat ekstensi hidup);
bertugas untuk keadilan dan demokrasi;
menyembah, menjadi hamba Tuhan ataupun untuk mencapai penyatuan dengan Tuhan; ataupun
penggabungan unsur-unsur di atas.

Yang dipersetujui oleh ahli-ahli sains dan ahli-ahli falsafah tentang makna hidup adalah anggapan bahawa selok-belok hidup (iaitu alam semesta) dapat ditentukan. Oleh sebab itu, makna hidup boleh diperolehi melalui pemahaman selok-belok alam semesta, termasuknya selok-belok badan manusia. Walau bagaimanapun, sebenarnya tiada pandangan saintifik mengenai maksud hidup biologi selain daripada fungsi biologi yang dapat dilihat, yakni untuk meneruskan dan membiak diri. Dalam hal ini, sains cuma menanyakan soalan-soalan kuantitatif seperti: "Apakah yang dibuat?" "Dengan cara apa?" serta "Sejauh mana?" dan bukannya "Bagi tujuan apa?"
Akan tetapi, sesama dengan falsafah, sains menghadapi kelima-lima tafsiran tentang maksud hidup secara langsung, dan mencuba menjawab setiap soalan dari segi apa-apa yang wujud ataupun perhubungannya dengan manusia (iaitu merupakan tujuan sains).
Oleh sebab ini, persoalan "Apakah asalnya hidup?" telah menghasilkan Teori Dentuman Besar dan Teori Evolusi yang menerangkan dari mana datangnya alam semesta, matahari, planet dan manusia, akan tetapi ia tidak dapat lagi menerangkan asalnya bentuk hidupan mikroskop yang pertama. Sebilangan ahli sains menganggap bahawa hidup di bumi bermula apabila kilat, komet atau meteor ataupun peristiwa kemalangan yang lain menimpa dan menyebabkan sekumpulan sebatian organik bergabung untuk menjadi sel primitif. Sel ini boleh membiak dan kemudiannya berkembang menjadi bentuk-bentuk hidupan yang lebih tinggi. Berdasarkan teori-teori yang sama ataupun lebih kurang sama, sebilangan ahli falsafah telah mengatakan bahawa oleh sebab hidup adalah kebetulan sepenuhnya, kita tidak boleh menjangka bahawa hidup mempunyai makna apa-apa selain daripada pengekalan diri melalui pembiakan.
Bagi menjawab persoalan "Apakah sifatnya hidup (dan alam semesta kita)?", ahli sains telah mengemukakan pelbagai teori ataupun pandangan dunia sejak beberapa abad dahulu, termasuknya pandangan heliosentrik Nicolaus Copernicus dan Galileo Galilei, alam semesta mekanik lancar Renes Descartes dan Isaac Newton, Teori Kerelatif Am Albert Einstein serta Teori Camuk Benoit Mandelbrot, untuk memahami alam semesta kita. Pada waktu yang sama, ramai ahli sains dalam bidang biologi dan perubatan telah membedah mayat manusia secara terperinci untuk memperolehi kefahaman sifat hidup biologi.
Persoalan "Apakah maksud hidup?" telah menumpukan perhatian ahli-ahli sains kepada persoalan maksud serta bagaimana ia diperolehi dan dikemukakan (sila lihat semiotik). Soalan ini telah diperiksa dengan teliti dari segi perhubungan di antara hidup dengan persekitaran (alam semesta) dan sebaliknya. Oleh sebab itu, dari segi sains, maksud hidup merupakan "apa itu hidup", "apakah yang dibuatnya", dan "mengapa ia membuat begitu".
Soalan-soalan "Apakah yang bernilai dalam hidup?" dan "Apakah tujuan hidup (seseorang) merupakan perkara pokok sains-sains sosial. Soalan-soalan sebegini telah diperiksa dengan teliti oleh ahli-ahli sains setiap hari dari segi bentuk-bentuk hidupan yang dikaji dalam pencubaan untuk menerangkan kelakuan dan interaksi manusia (termasuk juga setiap jenis haiwan). Penyelidikan nilai telah menghasilkan bidang Ekonomi dan Sosiologi. Penyelidikan motif (yang membayangkan apa yang bernilai bagi seseorang) dan persepsi nilai merupakan perkara bidang Psikologi.

[sunting] Pandangan falsafah

[sunting] Nilai sebagai makna

Oleh sebab teori-teori mengenai nilai bertujuan menjawab soalan "Apakah yang bernilai dalam hidup?", ia merupakan teori makna hidup: ahli-ahli falsafah yang agung seperti Socrates, Plato, Aristotle, Descartes, Spinoza, Ayn Rand dan lain-lain lagi mempunyai pandangan yang jelas tentang jenis kehidupan yang terbaik, iaitu yang lebih bermakna.

[sunting] Pandangan ateis

Rencana utama: Ateisme

Dengan erti kata yang sebenarnya, "atheisme" merupakan kepercayaan bahawa tuhan ataupun kuasa ghaib tidak wujud dan oleh demikian, alam semesta dan manusia bukan dicipta olehnya. Atheisme berkait dengan salah tiga daripada lima tafsiran tentang persoalan makna hidup:

"Apakah asalnya hidup?"
"Apakah sifatnya hidup (dan alam semesta di mana kita hidup)?"
"Apakah tujuannya hidup ataupun tujuan dalam kehidupan?"

Oleh sebab mereka tidak percaya bahawa tuhan-tuhan ada kena-mengena dengan hidup, kebanyakan ateis percaya bahawa hidupan berkembang dan bukannya dicipta. Disebabkan ketiadaannya tuhan-tuhan di alam semesta, sifatnya hidup tertinggal kepada kita untuk menentukannya dengan cara yang saintifik, dan kita sendiri terpaksa memastikan tujuan hidup kita.
Walau bagaimanapun, "atheisme" merupakan istilah yang relatif. Kebanyakan orang akan menganggapkan diri sebagai ateis terhadap tuhan-tuhan Babylonia, Egypt, Yunani dan Roman. Kebanyakan orang Kristian, Yahudi dan Islam juga merupakan ateis terhadap agama Timur seperti agama Buddha, Hinduisme dan Taoisme bagi alasan yang sama, dan sebaliknya dengan penganut Buddha, Hindu dan Taoisme berhubungan dengan agama-agama Barat. Walaupun "ateis" biasanya digunakan untuk sesiapa yang tidak percaya kepada Tuhan ataupun tuhan-tuhan yang digambarkan oleh mana-mana satu daripada agama-agama ini, ateis-ateis ini juga menuntut bahawa agama adalah mitologi yang bodoh dan nyatanya direka.
Kebanyakan ateis menganggapkan diri sebagai agnostik dari segi persoalan wujudnya atau tidaknya kuasa ghaib walaupun mereka tidak percaya kepada agama-agama sezaman. Mereka mengemukakan alasan bahawa kewujudan atau tidak kuasa tersebut tidak dapat ditentusahkan, sedangkan kami boleh melihat pengaruh usaha manusia dengan terang tentang penciptaan dan pengembangan pelbagai mitologi di sepanjang sejarah (termasuk agama-agama sezaman).
Oleh sebab ateisme ditakrif dengan ketiadaannya tuhan, "ateis" selalunya ditakrifkan dengan apa yang mereka tidak percaya dan bukan dengan apa yang dipercayai mereka. Dalam konteks ini, kebanyakan orang yang tidak mempercayai kepada tuhan berpendapat bahawa "ateisme" merupakan label yang digunakan untuk menghina mereka oleh penganut teisme. Dengan demikian, ramai ateis menganggap ateismenya tidak beberapa penting kepada kedudukan falsafah utama mereka, dan lebih suka ditakrif dengan apa yang dipercayai sebenarnya. Ateisme merupakan sebahagian daripada falsafah-falsafah dan teori-teori asal usul yang lain, termasuknya evolusionisme, eksistensialisme, Darwinisme, humanisme, nihilisme dan humanisme trans. Sekiranya tiada Tuhan, makna hidup tertinggal kepada kita untuk mencarikan ataupun mentakrifkannya.

[sunting] Pandangan eksistensialis

Rencana utama: Eksistensialisme

Arthur Schopenhauer, seorang ahli falsafah abad ke-19 memberikan jawapan yang suram dengan penentuannya bahawa hidup cuma merupakan bayang kehendak seseorang dan kehendak ini merupakan desakan yang tidak bertujuan, tidak rasional dan yang menderitakan. Walau bagaimanapun, beliau menganggapi bahawa penyelamatan, pembebasan ataupun pelepasan daripada penderitaan boleh didapati melalui pentafakuran, simpati kepada orang lain serta penghidupan zahid.
Menurut ahli falsafah Martin Heidegger, manusia dilontar ke kewujudan. Pendukung eksistensialisme menganggapi bahawa pelontaran ini wujud sebelum apa jua pemikiran dan gagasan yang dipunyai manusia atau tafsiran-tafsiran tentang dirinya sendiri yang diciptanya. Sebagaimana yang dikatakan oleh Jean-Paul Sartre: "kewujudan datang sebelum intipati", "manusia wujud terlebih dahulu, menemukan diri, meluru dalam dunia dan kemudiannya baru mentakrifkan diri. Tiadanya sifat manusia disebabkan tiada Tuhan untuk mengkonsepsikannya."
Oleh sebab ketiadaannya sifat manusia yang dipastikan terlebih dahulu atau penilaian terakhir selain daripada apa yang ditonjolkan oleh manusia kepada dunia, manusia cuma boleh dinilaikan ataupun ditafsirkan melalui tindakan-tindakan dan piihan-pilihan mereka. Pilihan merupakan penilai yang terakhir. Sekali lagi Jean-Paul Sartre disebut sebagai berkata: "Manusia tidak merupakan apa-apa selain daripada apa yang dijadikannya kepada diri sendiri".

[sunting] Pandangan penyokong humanisme

Rencana utama: Humanisme

Bagi penyokong humanisme, tujuan hidup adalah terbina dalam, yakni untuk membiak. Inilah cara bagaimana manusia menjadi apa yang terwujud sekarang: makhluk membiak berturut-turut dalam evolusi tidak berpandu, sebagai sebahagian utama alam semula jadi yang berwujud kendiri. Tujuan hidup adalah tidak sama dengan tujuan manusia walaupun ia merupakan salah satu faktornya. Tujuan manusia diputuskan oleh manusia sendiri tanpa sebarang pengaruh kuasa ghaib. Serupa juga dengan pengetahuan yang bukan berasalnya daripada sumber-sumber kuasa ghaib, tetapi teralir daripada pencerapan, pengujikajian dan analisis rasional, seelok-eloknya melalui kaedah sains: sifat alam semesta merupakan apa yang kita menanggapnya. Begitu juga dengan nilai-nilai etika yang berasal daripada keperluan dan kepentingan manusia yang telah diuji melalui pengalaman.
Kepentingan kendiri yang memakrifatkan merupakan teras humanisme. Hal yang terpenting dalam hidup ialah manusia, dan sebagai pelanjutan, ras manusia dan alam sekitar yang kita hidup. Kebahagiaan seseorang tidak boleh dipisahkan daripada kebahagiaan kemanusiaan pada keseluruhannya. Antara sebabnya, kita adalah makhluk sosial yang memperolehi makna daripada perhubungan-perhubungan serta kerana kemajuan kebudayaan memanfaatkan setiap orang yang hidup dalam budaya itu.
Apabila dunia bertambah baik, kehidupan juga berikut bersama-sama. Sedangkan setiap orang ingin berhidup secara sempurna, pendukung humanisme berpendapat bahawa adalah mustahak bahawa hasrat ini dituju dengan cara yang mempertingkatkan kedudukan semua manusia. Walaupun evolusi spesies manusia merupakan sebahagian besar daripada fungsi alam semula jadi, evolusi kemanusiaan adalah di dalam tangan kita sendiri. Oleh sebab itu, kita bertanggung jawab untuk memajukannya sehingga mencapai idaman yang tertinggi. Dengan cara yang sama, humanisme juga tengah berkembang disebabkan pendokongnya menyedari bahawa nilai-nilai dan idaman-idaman, jadi juga makna hidup, tertakhluk kepada perubahan yang selaras dengan perkembangan pemahaman kita.

[sunting] Pandangan penihilis

Rencana utama: Nihilisme

Friedrich Nietzsche menyifatkan nihilisme sebagai pengosongan dunia, terutamanya kewujudan manusia, daripada makna, tujuan, kebenaran yang dapat difahami, ataupun nilai-nilai yang terpenting. Istilah "nihilisme" datangnya daripada bahasa Latin, nihil, yang bermakna "tidak ada apa-apa". Nietzsche menyifatkan agama Kristian sebagai sebuah agama nihilisme kerana ia memindahkan makna hidup dari dunia ini kepada apa yang dikatakan hidup selepas mati. Beliau juga menganggapi nihilisme sebagai kesudahan yang semula jadi tentang gagasan ketiadaannya Tuhan, dan berkeras mengatakan bahawa makna hidup harus dipulangkan ke dunia ini.
Martin Heidegger menyifatkan nihilisme sebagai keadaan yang tidak ketinggalan apa-apa mengenai hidup", dan memperdebatkan bahawa nihilisme bergantung kepada nilai hidup sahaja.
Nihilisme menolak segala tuntutan mengenai pengetahuan dan kebenaran, dan menjelajah makna hidup tanpa kebenaran yang dapat diketahui. Walaupun nihilisme bercenderung kepada sifat mudah berputus asa, seseorang boleh mencari kekuatan dan alasan untuk keraian melalui pelbagai hubungan manusia yang unik. Dari segi nihilisme, sumber nilai-nilai moral yang muktamad adalah lebih pada individu daripada kebudayaan atau asas rasional (ataupun asas objektif) yang lain.

[sunting] Pandangan positivis

Rencana utama: Positivisme logik

Mengenai makna hidup, Ludwig Wittgenstein dan penyokong-penyokong postivisme logik berkata:

"Dari segi bahasa, soalan ini tidak bermakna. Ini disebabkan "makna x" merupakan istilah hidup yang sering dikaitkan dengan akibat x atau maksud x, ataupun dengan sesuatu yang kena diambil perhatian mengenai x, dan sebagainya. Apabila "hidup" dipergunakan sebagai "x" dalam frasa "maksud x", penyataan itu berulang dan menjadi karut."

Dengan kata lain, benda-benda dalam kehidupan seseorang boleh mempunyai makna (kepentingan), tetapi hidup pada dirinya tidak mempunyai makna apabila diasingkan daripada benda-benda tersebut. Dalam konteks ini, kehidupan seseorang dikatakan mempunyai makna (makna kepada dirinya sendiri dan kepada orang lain) dalam bentuk peristiwa-peristiwa disepanjang hidupnya serta kesudahan hidupnya dari segi pencapaian, pusaka, keluarga, dan lain-lain lagi. Tetapi untuk mengatakan bahawa hidup pada dirinya mempunyai makna merupakan kesalahgunaan bahasa kerana apa yang bermakna ataupun yang penting cuma berkaitan dengan sesiapa yang mengalaminya.
Bahasa cuma boleh menyempurnakan jawapan yang bermakna sewaktu ia merujuk kepada alam di dalam alam hidup. Akan tetapi ini tidak boleh jadi kerana sewaktu soalan ini keluar daripada lingkungan bahasa dan melanggari had konteks bahasa, ia menjadi rosak. Jawapan kepada soalan yang rosak merupakan jawapan yang silap ataupun tidak kena mengena.
Ahli-ahli falsafah selain Wittgenstein telah cuba menemui apa yang bermakna di dalam kehidupan melalui penyelidikan kesedaran di dalamnya. Akan tetapi sewaktu ahli-ahli falsafah tersebut cuba mencari tafsiran "Makna Hidup" yang holistik untuk kemanusiaan, mereka menemui kebuntuan oleh model linguistik Wittgenstein.
Positivisme logik menegaskan bahawa penyataan-penyataan bermakna cuma jika ia dapat ditentusahkan. Penyataan-penyataan boleh ditentusahkan cuma dengan dua cara yang berbeza sama sekali:

penyataan empirik, termasuknya teori-teori saintifik yang boleh ditentusahkan dengan uji kaji dan bukti; dan
kebenaran analisis yang merupakan betul atau salah mengikut tafsirannya.

Selain daripada ini, yang lain termasuknya etika dan estetika tidak bermakna dan tergolong dalam bidang "metafizik". Sebagai kesudahan, falsafah yang sungguh-sungguh tidak boleh terlibat dalam metafizik. Oleh sebab itu, kebebasan bertindak tidak merupakan kenyataan yang tegas oleh penyokong positivisme, sedangkan teleologi merupakan bidang yang terdekat yang dapat ditentusahkan.

[sunting] Pandangan pragmatis

Rencana utama: Pragmatisme

Ahli-ahli falsahah pragmatisme mencadangkan bahawa lebih daripada kebenaran hidup, kita perlu mencari pemahaman hidup yang berguna. William James memperdebatkan bahawa kebenaran boleh dicipta tetapi tidak boleh dicari. Oleh sebab itu, makna hidup merupakan kepercayaan mengenai tujuan hidup yang tidak boleh bercanggah dengan pengalaman kehidupan seseorang yang bertujuan. Secara am, ini bermaksud: "Makna hidup merupakan tujuan-tujuan yang menyebabkan anda menghargainya." Kepada penyokong pragmatisme, makna hidup, yakni kehidupan anda, boleh ditemui cuma melalui pengalaman.
Pragmatisme adalah aliran fikiran falsafah yang berasal dari Amerika Syarikat pada akhir 1800-an. Pragmatisme disifatkan oleh desakan akibat-akibat, kebergunaan, dan praktikalnya sebagai bahan-bahan kebenaran.
Pragmatisme membantah pandangan bahawa konsep-konsep manusia dan daya fikirnya melambangkan hakikat, dan oleh sebab ini, ia bertentangan dengan aliran fikiran falsafah formalis dan rationalis. Lebih daripada ini, pragmatisme menganggapi bahawa cuma melalui perjuangan organisma yang cerdas dengan persekitarannya bahawa teori-teori dan data dapat memperolehi kepentingan. Walau bagaimanapun, pragmatisme tidak menganggapi bahawa kesemua yang berguna atau praktikal kena dianggapi sebagai yang benar, termasuknya apa-apa yang membantu kehidupan kita pada jangka masa yang pendek; penyokong pragmatisme memperdebatkan bahawa apa yang kena dianggapi sebagai benar merupakan apa yang terbanyak menyumbang kepada kebaikan manusia dalam jangka masa yang panjang.
Pada praktiknya, ini bermakna bahawa bagi penyokong pragmatisme, tuntutan teori kena terikat kepada prosedur penentusahan, yakni seseorang harus berupaya membuat ramalan dan mengujikannya, dan pada akhirnya, keperluan manusia boleh memandukan laluan tanya siasat manusia.

[sunting] Pandangan penyokong transhumanisme

Rencana utama: Transhumanisme

Transhumanisme merupakan lanjutan kepada humanisme. Serupa dengan humanisme, ia mengajukan bahawa kita harus mencari kebaikan manusia pada keseluruhnya. Tetapi ia juga menegaskan bahawa kita harus memperbaiki badan kita secara aktif melalui teknologi supaya dapat mengatasi had-had biologi seperti kematian, kelemahan fizikal, muatan ingatan, dan sebagainya. Mula-mulanya, ini bermakna kita semua harus menjadi manusia bionik, akan tetapi dengan kemunculan biokejuruteraan, pilihan lain telah disediakan. Oleh sebab itu, tujuan utama transhumanisme adalah untuk menjadikan manusia sebagai posmanusia (posthuman), iaitu waris kepada homo sapiens: homo ekselsior. Pencapaian matlamat yang terunggul ini sudah tentu akan dipergunakan untuk penduduk semasa sebelum mereka mengalami akibat-akibat kematian atau menjadi tua. Pandangan-pandangan yang serupa termasuk ekstropianisme dan ekstensi kehidupan. Oleh sebab itu, dari segi lima tafsiran yang dikemukakan pada permulaan rencana ini, makna hidup bagi penyokong transhumanisme adalah bahawa:

hidup berasal daripada evolusi;
sifat hidup merupakan apa sahaja yang kita menanggapnya melalui pencerapan saintifik dan pengukuran;
manusia, dan apa yang dia akan berkembang terjadi, merupakan hal yang terpenting dalam kehidupan;
hal-hal yang paling bernilai dalam kehidupan merupakan keupayaan berbaik dengan orang lain dan pemajuan cara hidup kesemua manusia; adalah sangat penting bagi kita mengawalkan sifat kehidupan untuk memperbaiki sifat-sifat kita.

[sunting] Kepercayaan agama

Rencana utama: Agama

Sering disarankan bahawa agama merupakan gerak balas keperluan manusia bagi memberhentikan kekeliruan, atau ketakutan mati (dan hasrat iringan untuk menghidup). Dengan mentakrifkan sebuah alam di luar kehidupan (alam rohaniah), keperluan ini dapat dipenuhi dengan pembekalan makna, tujuan dan harapan untuk kehidupan kita yang tidak bermakna, tidak bertujuan serta yang terbatas. Kebanyakan orang yang percaya kepada Tuhan peribadi akan bersetuju bahawa Tuhan adalah "di mana kita hidup, bergerak dan wujud". Menurut tanggapan ini, kami harus mencari pihak yang berkuasa yang boleh memberikan makna kepada kehidupan kita dan membekalkan kita dengan tujuan melalui panduannya. Keputusan mempercayai pihak berkuasa ini digelarkan "pelompatan kepercayaan" dan pada umumnya, kepercayaan ini merupakan makna hidup orang yang beriman.
Sebuah contoh yang menunjukkan bagaimana agama boleh mencipta tujuan boleh didapati dalam cerpen penciptaan Wasiat Lama: tujuan manusia adalah untuk "berhasil, berganda dan menambah lagi di alam, serta menaklukinya" Genesis 1:28. Ini mempertunjukkan bahawa pembiakan, pemeliharaan alam dan kawalan persekitaran merupakan tiga tujuan yang telah ditetapkan oleh Tuhan untuk manusia. Walau bagaimanapun, arahan-arahan yang diberikan oleh Tuhan dan makna hidup (atau tujuan kewujudan) tidak merupakan benda yang sama.
Lagi satu contoh, yakni kali ini daripada Wasiat Baru, adalah dua rukun yang teragung daripada Mark 12:28-31:

"Rukun yang pertama di antara semua rukun ialah: 'Dengar, O Israel, Tuhan adalah satu. Dan engkau kena memberi kekasihan kepada Tuhan dengan setulus hati, dengan setulus jiwa, dengan segala minda, dan dengan segala kekuatan. Ini merupakan rukun pertama. Dan yang kedua adalah: "Engkau kena menyayangi jiran engkau seperti diri kendiri.' Tiadanya rukun yang lebih mustahak daripada rukun-rukun ini."

"Soal Jawab Agama Secara Ringkas Westminster" ("The Westminster Shorter Catechism") menyelidiki sejarah mengenai apa yang Tuhan telah mengajari manusia, dan meringkaskannya pada permulaan terbitannya: "tujuan utama manusia adalah untuk menyembah Tuhan, dan merasai nikmatNya untuk selama-lamanya".
Pandangan Islam adalah bahawa Tuhan mencipta manusia untuk satu tujuan sahaja, iaitu untuk menyembahNya: "Aku tidak mencipta jin dan manusia melainkan untuk menyembah Aku." (Qur'an, 51:56). Penyembahan dalam Islam bukan sahaja bermakna melaksanakan upacara amal, tetapi juga merangkumi bekerja, menghasilkan, membuat pembaharuan serta meningkatkan taraf penghidupan supaya dapat mentaati Allah. Bagi orang Islam, hidup adalah satu ujian. Kejayaan anda dalam ujian ini akan menentukan ke mana anda akan pergi: Syurgakah ataupun Neraka.
Meskipun, tiada satu pun daripada pendekatan-pendekatan ini dapat memberi jawapan yang sempurna kepada soalan "Apa makna hidup?" apabila soalan ini ditanyai dalam konteks falfasah. Bukannya jawapan yang sempurna bila dikatakan: "Percayailah dan engkau akan memahami." Ini disebabkan ia tergantung kepada kepercayaan yang membuta babi terhadap pengajaran yang disampaikan, dan bukannya melalui logik, kebijaksanaan dan pengalaman peribadi. Dari segi ini, agama cuma memberitahu anda melalui siri rukun tentang apa yang kena dipercayai dan apa perlu dibuat.
Jawapan-jawapan teologi yang tulen seumpama ini menimbulkan soalan-soalan lain. Contohnya, sekira kita wujud untuk mematuhi, bagaimanakah pematuhan ini akan memperbaiki kita? Sekiranya kita hidup untuk menyembah Tuhan, apakah tujuan Tuhan, dan bagaimanakah ini akan memperbaiki kita? Bagi orang-orang yang beriman, mereka mungkin juga berasa bahawa perintah-perintah yang dogmatik sebegini tidak memuaskan.

[sunting] Pandangan rohaniah

Mitch Albom mengemukakan beberapa persoalan yang menarik dalam buku larisnya, "Selasa-selasa dengan Morrie" ("Tuesdays with Morrie") mengenai seorang profesornya yang hampir mati. Kehidupan Albom sebagai pengarang sehingga masa itu sia-sia sahaja kerana beliau mengejari benda-benda yang dikatanya salah: rumah-rumah yang lebih besar, kereta-kereta SUV yang lebih besar, dan pendapatan yang lebih lumayan. Walau berapa besar pun, benda-benda tersebut tidak dapat mengisikan kekosongan hidupnya. Hakikat yang kita semua kena menghadapi adalah serupa dengan apa yang disedari oleh Morrie sewaktu beliau menghidapi penyakit Lou Gehrig, yakni dunia masih sama hijau dengan masa sebelum beliau menghidapi penyakit yang boleh membawa maut itu. Dunia tidak akan berhenti ataupun tamat kerana anda mati. Pengalaman profesor itu sentiasa menghantuinya yang mengamalkan penghidupan egosentrik. Albom belajar daripada Profesor Morrie bahawa makna hidup yang benar adalah untuk memberi, menyayangi dan berkongsi apa-apa yang anda ada, dan benda-benda ini diturunkan pula dari satu generasi ke satu generasi.
James Redfield memberi pandangan Zaman Baru ("New Age) terhadap makna hidup dalam bukunya, "Ramalan Celestine" ("The Celestine Prophecy). Beliau menyarankan bahawa makna hidup boleh ditemui dalam diri sendiri, melalui siri wawasan rohaniah peribadi. Kemudian, dalam bukunya yang dikarang bersama-sama dengan Michael Murphy bertajuk "Tuhan dan Alam Semesta yang Berkembang: Langkah yang berikut dalam Evolusi Peribadi" ("God and the Evolving Universe: The Next Step in Personal Evolution") (2002), beliau menuntutkan bahawa kemanusian hampir-hampir dalam proses mengalami pertukaran kesedaran.

[sunting] Pengolahan yang lucu

Konsep "makna hidup" telah menjadi kata basi sehingga persoalan ini sering dipersendakan, seperti dalam siri radio "Panduan Pengembara ke Galaksi" ("The Hitchhiker's Guide to the Galaxy") oleh Douglas Adams, yang kemudiannya diterbitkan sebagai novel, siri televisyen, filem dan permainan komputer. Jawapannya 42.
Mengikut ceritanya, sekelompok makhluk yang amat bijak (tikus) telah membina sebuah komputer raksasa yang digelarkan "Pemikiran Mendalam" ("Deep Thought") untuk mencari jawapan tentang hidup, alam semesta dan segala-galanya. Tujuh setengah juta tahun kemudian, komputer itu memberi jawapan: "42". Selepas memberi jawapannya kepada hadirin, komputer itu menerangkan bahawa masalah jawapan itu disebabkan oleh ketiadaan sesiapa yang faham akan soalannya. Atau kemungkinan, hidup tidak mempunyai makna apa-apa selain daripada "Apa yang anda lihat, anda dapat", sebagaimana yang digambarkan oleh filem komedi, "Makna Hidup" ("The Meaning of Life"): anda dilahirkan, anda makan, anda bersekolah, anda bersetubuh, anda mempunyai anak-anak, anda menjadi tua (sekiranya tiada sesiapa yang membunuh anda dahulu), anda mati dan di Syurga, setiap hari merupakan hari Krismas. Pada akhir filem itu, Michael Palin diberikan sekeping sampul surat, membukanya dan berkata secara acuh tak acuh: "Uh, tiada apa-apa yang istimewa. Cuma cuba berbaik dengan orang, elak makanan lemak, baca sekali sekala buku yang bagus, membuat senaman jalan kaki serta cuba berhidup bersama-sama dengan semua kaum secara damai dan berharmoni."
Rufus, seekor tikus afrika botak daripada siri televisyen "Kim Possible" mendesak bahawa makna hidup ialah keju.
Tafsiran Paul Gauguin boleh diperlihatkan dari lukisannya, "Dari manakah kita datang? Apakah kita ini? Ke manakah kita akan pergi?" ("Where Do We Come From? What Are We? Where Are We Going?").

[sunting] Lihat juga

[sunting] Rujukan

"Dreams, Evolution, and Value Fulfilment", Jane Roberts, Amber-Allen Publishing.
"Unlimited Power: The New Science of Personal Achievement" oleh Anthony Robbins. Random House Publishing Group, 1987. ISBN 0-449-90280-3.

[sunting] Falsafah

Hanfling, Oswald [ed.] "Life and Meaning: A Reader 1987", Oxford: Basil Blackwell. ISBN 0-631-15784-0 .
Nozick, Robert. "The Examined Life: Philosophical Meditations 1989", New York: Pocket Books. ISBN 0-671-72501-7.
Wiggins, David. "Truth, Invention, and the Meaning of Life" dalam bukunya, "Proceedings of the British Academy LXII (1976)"; dicetak semula dalam bukunya, "Needs, Values, Truth" (Siri Aristotelian Society, Jilid 6) edisi ke-2, 1991, Oxford, Basil Blackwell. ISBN 0-631-17555-5.